Türk Ceza Kanununda İçtima Nedir ve İçtima Türleri Nelerdir

Kelime anlamı olarak içtima, birleştirme toplama anlamına gelmektedir. Suçların içtima edilmesi, suçun ne zaman birden fazla sayılacağı sorunu ile ilgilidir. Bu yazımızda Türk Ceza Kanununda İçtimanın ne anlama geldiği, genel özellikleri ve Türk Ceza Kanununda düzenlenen içtima türleri hakkında bilgi vermeye çalışacağız.

Türk Ceza Kanununda İçtima Nedir ve İçtima Türleri Nelerdir

İçtima Nedir

Ortada birden fazla suçun bulunmasına rağmen çeşitli nedenlerle faile tek cezanın verildiği durumlara “ suçların içtimaı” denilmektedir. Türk Ceza Kanununun bir kişi tarafından birden fazla ihlal edilmesi halinde, kural olarak birden fazla suç oluşmuş olur. Böyle bir durumda suçların içtimaı söz konusu olmaktadır.

Suçların içtima yapılmasını ceza indirimi olarak veya hafifletici ve ağırlaştırıcı bir neden olarak düşünmemek gerekir. Suçların içtiması birden fazla suçun, eylemin kaynaşması durumudur.

Suçun Tekliği ve Çokluğunda İçtimanın Uygulanması

Suçun tek mi ya da birden çok mu olduğunun tespiti için uygulanabilecek en etkin yol bize göre üç başlık altında ele alınmalıdır. Hedef, Zaman ve Mağdur kriterleri ayrı ayrı ele alınmalı ve buna göre içtimanın uygulanıp uygulanmayacağı yönünde karar verilmelidir. Suçun tekliği yada çokluğu bu yönüyle önem taşımaktadır. Bu durum hukukçular açısından uzun süre tartışma konusu olmuştur ve bu konuda bir çok değişik ölçüt önerilmiştir.

Bize göre içtimanın uygulanmasında esas ölçüt olarak alınması gereken kriterler üç ana unsur olarak belirlediğimiz Hedef, Zaman ve Mağdur’dur.  Bu üç ana unsurun ayrıntıları ile ayrı ayrı inceleyecek olursak;

• Hedefin Tekliği; Suçun sayısını belirlerken öncelikle failin hedefine bakmak gerekir. Hedef tek ise doğal anlamda eylemin birden fazla olması halinde bile tek suç oluşur. Hedefin tek olması, hareketler arasında bir bütünlük oluşturacağından suçun da tek olacağı sonucunu oluşturacaktır.
• Zaman Aralığı Olmaması; suçun sayısının belirlenmesinde değerlendirilecek olan ikinci önemli ölçüt ise, eylemler ve hedefler arasında uzun sayılabilecek bir zaman aralığının olup olmadığıdır. Belli bir hedefe yönelmiş olan hareketler arasında zaman aralığı yoksa tek bir suç oluşur.
• Mağdurun Aynı Olması; suçun sayısını belirlemede ele alınacak olan üçüncü ve son ölçüt ise mağdurun aynı olup olmadığıdır. Burada önemli olan ve dikkat edilmesi gereken tek bir hedefe yönelmiş hareketler, aynı zaman içerisinde işlense bile, bundan dolayı birden fazla mağdurun oluşmuşsa, mağdur sayısınca suçun oluştuğu kabul edilir.

Suçun tekliği ve çokluğunun ayrımının yapılması ile ilgili aşağıdaki şekilde bir örneklendirme yapabiliriz.

Fail, pazar yerinde bulunan mağdura ait tezgahtan aynı anda 1 kasa domates,  2 kasa biber ve 3 kasada salatalık çalmıştır. Burada aynı mağdura yönelik aynı zaman içerisinde tek hedef gözetilerek eylem gerçekleştirildiği için tek bir suçtan söz edilir.

Failin, Pazar yerinde mağdurlarının ayrı ayrı olduğunu bildiği tezgahlarından mağdur (a) nın tezgahından domates,  mağdur (b) nin tezgahından biber ve mağdur (c) nin tezgahından salatalık çalması halinde eylem aynı zaman dilimi içerisinde gerçekleşmiş olsa bile hedefin üç ayrı kişi olması ve failinde bunu bilmesi nedeniyle mağdur sayısınca suç oluşur.

Türk Ceza Kanununda Düzenlenen İçtima Türleri

Türk Ceza Kanununda içtima türleri üç konu başlığı ile ele alınmaktadır. Bunlar, Birleşik Suç, Zincirleme Suç ve Fikri İçtima olarak nitelendirilmektedir. İçtima türlerinin her biri kendi içinde geniş bir konu olduğundan burada sadece genel başlıklar halinde kısaca bilgi vermeye çalışacağız. Diğer yazılarımızda içtima türlerini ayrıntılı olarak ele almaya çalışacağız.

• Birleşik suç; bir diğerinin unsurunu veya ağırlaştırıcı nedenini oluşturması nedeniyle tek eylem sayılan suça birleşik suç denilmektedir. (TCK. Md.42/1)
• Zincirleme Suç; aynı suç işleme kararı ile bir kişiye karşı değişik zamanlarda aynı suçun birden fazla kez işlenmesine zincirleme suç denilmektedir. (TCK. Md.43/1)
• Fikri İçtima; failin işlediği tek bir eylem ile birlikte birden fazla ve farklı suçun oluşmasına neden olmasına fikri içtima denilmektedir. (TCK. Md. 44/1)